241. พหูสุ วา

พหูสุ วตฺตมาน+มามนฺตณํ สามญฺญวจน+เมกตฺเถ อสนฺตํ วิย วา น โหติฯ ‘‘สิทฺเธ สตฺยารมฺโภ นียมาย วา วิกปฺปายวา’’ติ วุตฺตตฺตา วิกปฺปตฺถ+มิทํฯ พฺราหฺมณา คุณวนฺโต ตุมฺหากํ ปริคฺคโห, พฺราหฺมณา คุณวนฺโต โว ปริคฺคโหฯ

อุภ+กติสทฺทา พหุวจนนฺตาฯ ‘‘อุภ+โคหิ โฏ’’ติ โยนํ โฏ, อุโภฯ กถํ ‘‘อุภโย วเสมเส’’ติ, โฏมฺหิ ยการาคโมฯ อุโภฯ

59. สุหิสุ+ภสฺโส

อุภสฺส สุหิสฺโว โหติฯ อุโภหิ อุโภภิฯ

50. อุภิ+นฺนํ

อุภา นํวจนสฺส อินฺนํ โหติฯ อุภินฺนํ, อุโภสุฯ

168. ฏิ กติมฺหา

กติมฺหา โยนํ ฏิ โหติฯ กติ, กติฯ ฌโต โยโลปปสงฺเค ทีฆนิวตฺตนตฺถํ ฏิอาเทโสฯ กตีหิ กตีภิฯ ‘‘พหุกตินฺนํ’’ติ นุก, กตินฺนํ, กตีสุฯ

1,54. วิจฺฉา+ภิกฺขญฺเญสุ ทฺเว

วิจฺฉาย+มาภิกฺขญฺเญ จ ทฺเว รูปานิ โหนฺติฯ กฺริยา+คุณ+ทพฺเพหิ พฺยาเปตุ+มิจฺฉา วิจฺฉาฯ รุกฺขํ รุกฺขํ สิญฺจนฺติ, คาโม คาโม รมณีโย, คาเม คาเม ปานียํฯ อาภิกฺขญฺญํ=โปโนปุญฺญํ, ปจติ ปจติ, ปปจติ ปปจติฯ

1,55. สฺยาทิโลโป ปุพฺพสฺเส+กสฺส

วิจฺฉาย+เมกสฺส ทฺวิตฺเต ปุพฺพสฺส สฺยาทิโลโป โหติฯ เอกสฺส เอกสฺสาติ ทฺวิตฺเต เอเกกสฺสฯ กถํ ‘‘มตฺถกมตฺถเกนา’’ติ, ‘‘สฺยาทิโลโป ปุพฺพสฺสา’’ติ โยควิภาคา, โยควิภาคา จ อิฏฺฐปสิทฺธีติฯ

1,56. สพฺพาทีนํ วีติหาเร

สพฺพาทีนํ วีติหาเร ทฺเว ภวนฺติฯ ปุพฺพสฺส สฺยาทิโลโป จ, อญฺญสฺส อญฺญสฺส โภชกา อญฺญมญฺญสฺส โภชกา, เอวํ อิตรีตรสฺสฯ

1,57. ยาวโพธํ สมฺภเม

ตุริเตนา+ปายเหตุปทสฺสนํ สมฺภโม, ตสฺมิํ สติ วตฺตุ ยาวนฺเตหิ สทฺเทหิ โส+ตฺโถ วิญฺญายเต, ตาวนฺโต ปยุชฺชนฺเตฯ สปฺโป สปฺโป สปฺโป, พุชฺฌสฺสุ พุชฺฌสฺสุ พุชฺฌสฺสุ, ภินฺโน ภิกฺขุสงฺโฆ, ภินฺโน ภิกฺขุสงฺโฆฯ

ภเย โกเธ ปสํสายํ, ตุริเต โกตูหล+จฺฉเร;

หาเส โสเก ปสาเท จ, กเร อาเมฑิตํ พุโธฯ

สงฺขฺยากณฺฑ

อถ สงฺขฺยาสทฺทา วุจฺจนฺเตฯ เอกาทโย อฏฺฐารสนฺตา สงฺเขฺยยฺยวจนาฯ วีสติอาทโย ‘‘ภิกฺขูนํ วีสตี’’ติอาทีสุ สงฺขฺยาวจนา, ‘‘วีสติ ภิกฺขโว’’ติอาทีสุ สงฺเขฺยยฺยวจนาฯ เอกสทฺโท สพฺพาทีสุ วุตฺโตวฯ ทฺวาทโย อฏฺฐารสนฺตา พหุวจนนฺถาวฯ